Wij zijn allemaal rollende stenen die van de helling des levens afrollen. Met wij bedoelt deze rollende steen, wij, alle organismen hier op aarde. Hoe wij rollen en waar wij steeds uitkomen hangt af van de vorm van de steen en tegen welke obstakels de steen onderweg op botst. Door botsingen met obstakels verandert de vorm van de steen zelf ook continu, waardoor hij ook weer anders gaat rollen. De ene steen is poreuzer dan de andere en vervormt makkelijker. In deze metafoor staat de oorspronkelijke vorm van de steen voor onze aangeboren lichamen en staan de obstakels voor de omgevingsfactoren waar we gedurende ons leven mee geconfronteerd worden. 

Omdat wij (zelf-)bewustzijn hebben, welke ons het gevoel van vrije wil geeft, lijkt deze metafoor veel te simpel. Door dit zelfbewustzijn, lijkt het er namelijk sterk op alsof wij de bestuurder zijn van onze eigen steen. In werkelijkheid echter, zíjn we simpelweg de steen, niet de bestuurder ervan. Ons bewustzijn maakt ons ´enkel´ tot toeschouwers met hele goede kaartjes. Wat volgens deze rollende steen overigens ook al heel erg bijzonder is voor een lopend hoopje materie, maar bewustzijn heeft niets te maken met vrije wil. 

De belangrijkste boodschappen van deze rollende steen zijn de volgende:

1) Als vrije wil niet bestaat, slaat vergelding (één van de pijlers onder ons rechtssysteem) nergens meer op.

2) Iedereen is even (on)toerekeningsvatbaar, of hier nu een geestelijke stoornis aan ten grondslag ligt of niet.

Om aan te tonen dat deze stellingen juist zijn, probeert deze rollende steen op verschillende manieren te laten zien dat vrije wil niet bestaat. Aantonen dat vrije wil niet bestaat is voor deze rollende steen overigens zeker geen doel op zich, maar zoals ik later vaker zal uitleggen eerder een noodzakelijk kwaad om bovengenoemde stellingen aan te tonen. Pas als het kwartje valt dat vrije wil niet bestaat, kan ook het kwartje vallen dat vergelden nergens op slaat. Ik begrijp goed hoe impopulair dit verhaal is. Hier moest je deze rollende steen ook niet mee aankomen voordat hem de kwartjes gevallen waren. 

Om aan te tonen dat vrije wil niet bestaat en aan te tonen waar onze onstuitbare behoefte om te vergelden vandaan komt, is eerst wat info nodig over non-dualisme en evolutie. Vandaar eerst twee hoofdstukken daarover. Dan volgt het noodzakelijke deel dat misschien ook u ervan overtuigt dat vrije wil helemaal niet bestaat, ook al voelt het anders. Vervolgens doet deze rollende steen nog een poging om te bekijken wat bovengenoemde stellingen voor ons rechtssysteem (zouden moeten) betekenen. 

Daarnaast gaat deze rollende steen, als hij daar de tijd voor vindt af en toe een blogpostje in elkaar flansen, bij voorkeur rakend aan het hoofdonderwerp van deze site, maar het kan best dat deze rollende steen zich niet in kan houden als er andere thema´s voorbij komen. 

© Jaap Metsemakers